تابلوی عروسی در قانا که بزرگ ترین نقاشی موزه لوور است، در سال 1563 توسط “پائولو کالیاری” ملقب به وِرونِز، یکی از برجسته ترین نقاشان قرن شانزدهم ونیز، خلق شده است.

مساحت این نقاشی بزرگ که بر دیوار مقابل نقاشی مونالیزا آویزان شده، 66 متر مربع است و ورونز این تابلو را بر اساس روایت انجیل یوحنا از اولین معجزه حضرت عیسی در مراسم عروسی در قانا (روستایی در اطراف جلیل) نقاشی کرده است.

نقاشی “عروسی در قانا” که به سفارش راهبان صومعه سن جیورجیو ونیز و برای نصب در سالن ناهارخوری آن کشیده شده بود، در سال 1797 توسط سربازان ناپلئون و به عنوان غنیمت جنگی به پاریس منتقل شد.

نقاش، پائولو ورونز

پائولو کالیاری (1528-1588) ملقب به ورونز یکی از استادان قدیمی نقاشی در سبک مَنِریسم (یا شیوه گرایی یا تکلف گرایی) است. بیشتر آثار ورونز همچون “خانه سیمون”، “شام در خانه ی گرگوری بزرگ” و “ضیافت در خانه لِوی” شامل صحنه های ضیافت و مهمانی است.

ورونز با خلق این نقاشی های بزرگ، زیبا و مجلل، هنرمندی اش در استفاده از رنگ ها و نقاشی فیگور (شخصیت ها) را نشان داد و باعث شد از او به عنوان یکی از تاثیرگذاران و بزرگ ترین نقاشان قرن شانزدهم ونیز یاد کنند.

بستر فرهنگی، هنری قرن شانزدهم

در ایتالیای قرن شانزدهم، مفتشان رمی به شدت با نقاشی های غیر مذهبی مخالفت می کردند و هنرمندان خالق این آثار را به دادگاه های تفتیش عقاید فرا می خواندند. از طرفی هم، هنرمندان رنسانس به دنبال خلق آثاری واقع گرایانه بودند.

در این شرایط، آثاری که کشیده می شدند ویژگی خاصی پیدا کردند: نقاشی هایی با بن مایه های مذهبی ولی کاراکترهای امروزی. یعنی هنرمند سعی می کرد یک داستان انجیلی را در محیطی امروزی به تصویر بکشد.

تابلوی نقاشی “عروسی در قانا” شاهکار بزرگ نقاشی انجیلی و یکی از مدرن ترین نقاشی های مذهبی قرن شانزدهم ایتالیاست. در این نقاشی چشم نواز، هنرمند داستان اولین معجزه حضرت عیسی، یعنی تبدیل کردن آب به شراب در جشن عروسی در روستای قانا در اطراف جلیل را در دل یک عروسی مدرن قرن شانزدهمی ونیزی به تصویر کشیده است.

در عین حال که حضرت عیسی، مریم مقدس و حواریون در مرکز تصویر قرار دارند، بقیه صحنه مربوط به یک عروسی مجلل و با شکوه ونیزی است. شخصیت های دیگر نقاشی، نوع پوشش، ظروف پذیرایی، آلات موسیقی و ساختمان های زمینه تصویر همگی متعلق به ونیز قرن شانزدهم است.

تفسیر نقاشی عروسی در قانا

ضیافت عروسی در حیاطی اتفاق می افتد که با ستون های رومی و یونانی احاطه شده است. بین ستون ها یک ردیف نرده سنگی کوتاه قرار دارد و در پایین آن مهمانان بر سر میزهای پذیرایی نشسته اند. ورونز در این نقاشی بزرگ چهره 130 نفر را کشیده شده است.

 مسیح، حضرت مریم و حواریون

در این نقاشی، حضرت عیسی و مریم مقدس در جایگاه عروس و داماد نشسته اند. در مرکز تصویر، وسط میز، زیر نرده ها، حضرت عیسی با لباس قرمز و ردای آبی نقاشی شده است. عیسی بدون توجه به مراسم و اطرافیان، با حالتی رازآلود و خداگونه به روبرو خیره شده است.

دقیقا بالای سر عیسی، پشت نرده های سنگی، مرد قصابی با لباس سبز رنگ، با ساتوری که در دست دارد در حال تکه کردن گوشت است. این صحنه به سرنوشت مسیح به عنوان بره خداوند که قربانی خواهد شد دلالت دارد.

در دو طرف حضرت عیسی، مریم مقدس و حواریون با لباس های انجیلی (ساده)، که نقطه مقابل لباس های فاخر حاضرین در عروسی است نشسته اند.

عروس و داماد

در گوشه سمت چپ و پایین تصویر، عروس و داماد در انتهای میز نشسته اند. عروس و داماد لباس های فاخری بر تن دارند که ویژگی ونیز ثروتمند در قرن شانزدهم است. در عین حال که عروس و داماد در جایگاه اصلی خود در وسط میز نیستند، مورد توجه اطرافیان و خدمه هستند.

کنار عروس و داماد افراد سرشناسی نشسته اند. این را می توان از لباس ها و جواهراتی که بر تن دارند فهمید. مردی که در کنار عروس نشسته است از او در مورد شراب می پرسد. کمی عقب تر، زنی که لباس آبی بر تن دارد در حال تمیز کردن دندان هایش با خلال است.

در پایین پای داماد نیز خدمتکاری در حال ریختن شراب از کوزه سنگی است و غلام سیاه پوستی که لباس قرمز بر تن دارد در حال تعارف کردن جام شراب به داماد است. روبروی داماد و سمت دیگر میز نیز غلام کوتوله ای در حال بازی کردن با طوطی ای است که روی دستش نشسته است.

گروه موسیقی (تصویر نقاش و همکارانش)

در وسط و پایین تصویر، دقیقا زیر پای حضرت عیسی، گروه موسیقی با آلات خاص ونیزی در حال گرم کردن مجلس هستند. به رسم نقاشی های قرن شانزدهم که نقاشان برای امضای آثارشان، چهره خود را در نقاشی ترسیم می کردند، ورونز نیز تصویر خود و بعضی از نقاشان بزرگ ونیز را در چهره نوازندگان نقاشی کرده است.

خود ورونز که لباس سفید و شلوار کرمی به تن دارد در حال نواختن ویولن است. پشت سر او، ژاکوب باسانو که لباس قرمز پوشیده است در حال نواختن فلوت است. تینتورتو که جامه آبی رنگ دارد نیز ویولون می نوازد و در کنارش تیسین با لباس و کلاه قرمز در حال نواختن یک ویولن سل بزرگ است.

پشت سر تیسین، برادر ورونز، بنتتو کالیاری، در کشیدن این نقاشی کمکش کرده، ایستاده است. او که لباس بسیار فاخر روشن رنگ با نقش های طلایی بر تن دارد، یک دستش را به کمر گرفته و به جام شرابی که با دست دیگرش بالا نگه داشته است می نگرد. جلوی او نیز خدمتکاری در حال ریختن شراب از خمره سنگی در کوزه طلایی رنگ است.

افراد دیگر

دور تا دور میز مجموعه ای از درباریان، نجیب زادگان، کارکنان، کارمندان نشسته اند و خدمتکاران در حال پذیرایی از آنها هستند. آنها لباس های فاخر شرقی و ونیزی پوشیده اند که با پارچه های مجلل و جواهرات تزئین شده است. همچنین لردهای ونیزی و همسرانشان از ایوان های بالای ستون ها نظاره گر مراسم جشن عروسی هستند.

در این نقاشی شخصیت های متعدد تاریخی دیده می شوند. مثلا: امپراتور چارلز پنجم، الینور استرالیا، فرانسوا اول فرانسه، مری اول انگلستان، سلطان سلیمان بزرگ، ویتوریا کالونه، جولیا گونزگا و کاردینال پل.

اگر دقت کنید متوجه می شوید که در این نقاشی هیچ کس در حال صحبت کردن نیست و دهان همه شخصیت ها بسته است. دلیل این اتفاق، توجه به یکی از سنت های راهبان بندیکتی یعنی سکوت است.

نحوه ورود تابلوی نقاشی عروسی در قانا به موزه لوور

ورونز نقاشی “عروسی در قانا” را بین سال‌های ۱۵۶۲ تا ۱۵۶۳ میلادی به مدت پانزده‌ ماه می‌کشد و آن ‌را به دیوار سالن غذاخوری صومعه سن جورجیو ونیز می‌آویزند. 235 سال بعد، در 11 سپتامبر ۱۷۹۷، ناپلئون بناپارت پس از فتح ایتالیا، این نقاشی را به عنوان غنیمت جنگی به پاریس انتقال می‌دهد.

سربازان ناپلئون برای انتقال راحت تر، این نقاشی خیلی بزرگ را از وسط به صورت افقی می برند و هر کدام از نیمه های آن را مثل فرش لوله می کنند و به پاریس می آورند. نهایتاً در پاریس، دو نیمه نقاشی را به‌ هم می‌دوزند.

پس از سقوط ناپلئون و برپایی معاهدات صلح بین دولت‌های مختلف اروپایی با دولت وقت فرانسه، مقرر می گردد که بسیاری از غنایمی که ناپلئون از جنگ‌های خود به دست آورده بود به صاحبان اصلی مسترد شود.

اما در این میان، دولت فرانسه از باز پس دادن نقاشی ارزشمند “عروسی در قانا” سر باز می‌زند. موزه دار لوور، با زیرکی تمام اعلام می کند که بسیار مشتاق پس دادن این نقاشی به ونیزی ها است، ولی با توجه به شرایط فیزیکی نامناسب، این انتقال ممکن است باعث از بین رفتن نقاشی شود.

او پیشنهاد می دهد که به‌ جای نقاشی “عروسی در قانا”، یک نقاشی از چارلز لو بِرن با عنوان “جشن در خانه سایمون” را به ونیز تحویل دهند.

تابلوی نقاشی “عروسی در قانا” دو بار دیگر و به منظور حافظت از این اثر ارزشمند جابجا شده است. یک بار در طول جنگ فرانسه – پروس (71-1870) این تابلوی 308 ساله را در جعبه ای مخفی کردند و بار دیگر در زمان جنگ جهانی دوم (45-1939) تابلوی 382 ساله به مکان امنی در جنوب فرانسه انتقال داده شد.

در سال 1992 روزنه‌ای در سقف موزه لوور پاریس باز می‌گردد که باعث نشت آب و آسیب دیدن نقاشی می‌شود. دو روز بعد، در حال جابجایی نقاشی یک و نیم تُنی، بر اثر شکستن قاب و افتادن به زمین، چند سوراخ در نقاشی پدید می‌آید. یکی از این سوراخ‌ها به طول تقریباً ۱۲۱سانتی‌متر بود که البته در پی این خسارت، هیچ چهره‌ای در نقاشی آسیب نمی‌بیند و آسیب مربوط به نواحی زمینه‌ای اثر می‌باشد.

در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷، در دویست و دهمین سالگرد غارت نقاشی توسط سربازان ناپلئون، با همکاری موزه لوور، یک کپی کامپیوتری از اثر اصلی در همان قامت و ابعاد تهیه و در خاستگاه و محل اصلی اش، یعنی سالن غذاخوری صومعه سن جورجیو آویخته شد.

داستان تابلوی نقاشی عروسی در قانا به روایت انجیل

داستان اولین معجزه حضرت عیسی، یعنی تبدیل کردن آب به شراب در مجلس عروسی، فقط در یکی از اناجیل چهارگانه ذکر شده است. طبق روایت انجیل یوحنا:

دو روز بعد، در قانای جلیل جشن عروسی برپا بود و مادر عیسی در آنجا حضور داشت. عیسی و شاگردانش نیز به عروسی دعوت شده بودند. وقتی شراب تمام شد، مادر عیسی به او گفت: «آن ها دیگر شراب ندارند.» عیسی پاسخ داد: «این به من مربوط است یا به تو؟ وقت من هنوز نرسیده است.» مادرش به نوکران گفت: «هرچه به شما بگوید انجام دهید.»

در آنجا شش خمره سنگی وجود داشت که هر یک در حدود هشتاد لیتر گنجایش داشت و برای انجام مراسم تطهیر یهود به کار می رفت. عیسی به نوکران گفت: «خمره ها را از آب پر کنید.» آن ها را لبالب پر کردند. آنگاه عیسی گفت: «اکنون کمی از آن را نزد رئیس مجلس ببرید.» و آن ها چنین کردند.

رئیس مجلس که نمی دانست آن را از کجا آورده بودند، آبی که به شراب تبدیل شده بود را چشید، اما خدمتکارانی که آب را از چاه کشیده بودند از جریان اطلاع داشتند. پس رئیس مجلس داماد را صدا کرد و به او گفت: «همه، بهترین شراب را اول به مهمانان می دهند و وقتی سرشان گرم شد آنوقت شراب پست تر را می آوردند؛ اما تو بهترین شراب را تا این ساعت نگه داشته ای!»

این معجزه که در قانای جلیل انجام شد، اولین معجزه عیسی بود و او بوسیله آن جلال خود را ظاهر کرد و شاگردانش به او ایمان آوردند. بعد از آن عیسی همراه مادر، برادران و شاگردان خود به کفرناحوم رفت و چند روزی در آنجا ماندند.

دیگر نقاشی های موزه لوور:

تابلوی نقاشی تاجگذاری ناپلئون

تابلوی نقاشی آزادی، هدایتگر مردم

لینک های مفید

صفحه مربوط به این نقاشی در وب سایت رسمی موزه

کاملترین راهنمای بازدید از موزه لوور

شاهکارهای هنری ایران در موزه لوور پاریس