میدان کنکورد یا پِلاس دو لا کُنکورد (Place de la Concorde) که قدمت آن به میانه قرن 18 میلادی بر می گردد، بزرگ ترین میدان شهر پاریس است. این میدان بزرگ که 359 متر طول و 212 متر عرض دارد، با مساحتی بیش از 76 هزار متر مربع، ما بین خیابان شانزلیزه و باغ تویلری واقع شده است.

قبل از ساخته شدن میدان کنکورد، در سال 1763، یک مجسمه بزرگ سوار بر اسب از لوئی پانزهم، در این محل قرار گرفته بود. این مجسمه به افتخار سلامتی پادشاه و رهایی لوئی پانزدهم از بیماری سختش ساخته شده بود.

بعد از نه سال، در سال 1772، در این مکان میدانی ساخته شد و به نام “لوئی پانزدهم” نامگذاری شد. اگرچه این نام برای مدت زیادی دوام نیاورد و 17 سال بعد، در زمان انقلاب، مردم خشمگین فرانسه مجسمه شاه را پایین کشیدند و نام میدان را به”میدان انقلاب” (Place de la Revolution) تغییر دادند.

این میدان خیلی زود در مقابل میدان Greve (میدان مقابل تالار شهر امروزی پاریس) که در آن اشراف و نجیب زادگان با تماشای شکنجه و قطع کردن دست و پا و اعضای بدن محکومان سرگرم می شدند، قرار گرفت.

میدان انقلاب = میدانی برای تماشای شکنجه و مجازات اشراف و درباریان.

این تغییر اسم نمادین و ارتباطش با میدان Greve، پیامی بود رعب انگیز برای اشراف و آنچه در انتظارشان بود. میدان انقلاب (میدان کنکورد) جایی بود که گیوتین، برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت و اشراف و درباریان زیادی در مقابل چشم انقلابیون مشعوف اعدام شدند.

از معروف ترین افرادی که در این میدان به وسیله گیوتین اعدام شدند می توان به شاه لوئی شانزدهم و ملکه ماری آنتوانت، جوان ترین خواهر شاه، الیزابت و همچنین یکی از رهبران تندرو انقلاب فرانسه یعنی رُبِسپیِر اشاره کرد.

این اعدام ها بیشتر در طول تابستان 1794 که به دوران ترور یا عصر وحشت معروف بود، اتفاق افتاد.

عصر وحشت به دوره زمانی بین جون 1793 تا انتهای جولای 1794 اطلاق می شود که طی آن بیش از 16 هزار حکم اعدام با گیوتین صادر شد. از این میان، بیش از 2500 مورد آن در شهر پاریس بود و بیش از 1100 نفر از محکومان در میدان کنکورد اعدام شدند.

گفته می شود بوی خون در میدان کنکورد به حدی زیاد بود که حتی گله های گاو حاضر نبودند از اطراف آن عبور کنند و در نهایت مجبور شدند سنگ فرش کف میدان را تعویض کنند.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید:

گیوتین را یکی از مخالفان اعدام یعنی دکتر ژوزف اینیاس گیوتین اختراع کرد! دکتر گیوتین امید داشت استفاده از گیوتین مرگ را آسان تر کند.

در فرانسه قرن هجدهم، سه نوع مجازات برای محکومان به مرگ وجود داشت: اعدام با چوبه دار، مرگ با گردونه استخوان شکن که دردناک ترین نوع مجازات بود و قطع کردن گردن با شمشیر که راحت ترین روش بود ولی فقط اشراف از امتیاز این نوع مرگ بهره مند بودند.

در سوم جون 1791، مجلس ملی دستوری صادر کرد مبنی بر این که دستگاه گردن زنی جدید (گیوتین)، تنها ابزار برای اعدام قانونی مجرمان باشد. از آن زمان مردم این دستگاه را به نام مخترع آن یعنی گیوتین می شناسند.

به نوشته چمبرز ادینبورگ جنرال:

دکتر گیوتین تا واپسین لحظه حیاتش، به سبب مشارکت در ساخت این دستگاه آدم کش، سخت تاسف می خورد.

در سال 1795، با پایان دوران وحشت، نام میدان به میدان کنکورد تغییر یافت. این تغییر نام نویدبخش پشت سر گذاشتن دوران وحشت و یک وفاق ملی جدید بود. کلمه کنکورد در زبان فرانسوی به معنی “صلح و توافق” است.

البته بعد از سقوط امپراتوری ناپلئون و بازگشت بوربون ها به قدرت، در سال 1814 اسم میدان دوباره به “میدان لوئی پانزدهم” تغییر یافت. در سال 1826، نام آن را به “میدان لوئی شانزدهم” تغییر دادند و نهایتا بعد از انقلاب دوم فرانسه در سال 1830، نام آن مجددا به “میدان کنکورد” تغییر یافت. نامی که تا کنون بر روی این میدان باقی مانده است.

میدان کنکورد که نقش مهمی در انقلاب فرانسه بازی کرده است، با قرار گیری در محور تاریخی پاریس، همچنان نقشی کلیدی در فضای شهری پاریس دارد.

المان های شهری نصب شده در میدان کنکورد

در مرکز میدان کنکورد یک ابلیسک سنگی 23 متری نصب شده است. این ابلیسک قدیمی که از مصر به پاریس آورده شده است، با وزن تقریبی 227 تن و قدمت 3300 ساله، قدیمی ترین اثر موجود در فضای شهری پاریس به حساب می آید.

این ابلیسک سنگی که توسط محمد پاشا، حاکم عثمانی مصر به دولت فرانسه هدیه شده بود، با سختی فراوان از شهر لوکسور (الاقصر) مصر به پاریس منتقل شد و طی یک عملیات مهندسی پیچیده و نوآورانه، در 25 اکتبر 1836، در حضور شاه لوئی فیلیپ و جمعیت مشتاق حاضر، در مرکز میدان کنکورد برافراشته و نصب شد.

برای کسب اطلاع از جزئیات بیشتر می توانید مقاله ای تحت عنوان “ابلیسک میدان کنکورد پاریس – یادگاری از مصر باستان” که قبل تر منتشر کرده ام را مطالعه کنید.

در دو سمت میدان نیز دو آبنمای بزرگ و زیبا قرار دارد که توسط معمار فرانسوی “هیتروف” (Jacque Ignac Hittorff) ساخته شده است. هر دو آبنما (فواره) تم دریایی دارند و با مجسمه هایی از خدایان و موجودات دریایی تزئین شده اند.

آبنمای جنوبی که به رود سن نزدیک تر است به دریاها اختصاص داده شده است و مجسمه هایش تمثیل دریای “آتلانتیک” و “مدیترانه” هستند. آبنمای شمالی نیز به رودخانه ها اختصاص دارد و مجسمه هایش تمثیل رودخانه “راین” و “رون” هستند.

هیتروف دو سال را در ایتالیا به مطالعه ی معماری و فواره های ایتالیایی پرداخته بود. لذا شکل قرارگیری المان های تزئینی میدان (فواره – ابلیسک – فواره) با الهام از معماری میدان های ایتالیایی، مخصوصا میدان ناوونا و میدان سن پیتر است.

همچنین مجسمه هایی به شکل زنان نشسته، در هشت گوشه میدان ساخته شده است. این مجسمه ها که در سال 1836 و همزمان با نصب ابلیسک سنگی ساخته و نصب شده اند، تمثیل هشت شهر فرانسه یعنی: بوردو، بِرِست، لیل، لیون، مارسِی، نانت، روئِن و استراسبورگ هستند.

در سمت شمال میدان دو ساختمان سنگی بزرگ و مشابه قرار دارد که از طریق خیابان رویال از هم جدا می شوند. ساختمان سمت راست مربوط به “نیروی دریایی فرانسه” و ساختمان سمت چپ “هتل کریلون” (Hotel de Crillon) است. در سمت چپ هتل کریلون هم سفارت آمریکا قرار دارد.

هتل کریلون یکی از هتل های تاریخی و لوکس شهر پاریس است که در سال 1909 افتتاح شده است. این هتل در جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال پاریس، مقر اصلی نیروهای آلمانی بود.

همچنین هتل کریلون میزبان افراد سرشناسی همچون: تئودور روزولت، وینستون چرچیل، مدونا، تیلور سوئیفت و رئیس جمهور ایران، آقای محمد خاتمی بوده است.

در دو سمت میدان کنکورد و در امتداد فواره ها و ابلیسک سنگی آن، دو ساختمان با ستون های بلند قرار گرفته اند. در سمت شمالی میدان و در امتداد خیابان رویال، نمای اصلی کلیسای مَدِلین قابل مشاهده است.

در سمت جنوبی میدان کنکورد و در امتداد پل کنکورد نیز نمای پشتی ساختمان مجلس ملی را می بینید. اگرچه ورودی آن در سمت دیگر است، در سال 1806 به دستور ناپلئون، نمای جدید در قسمت پشتی ساختمان ساخته شد. نمای پشتی شامل یک ایوان به سبک یونانی با 12 ستون کرنتی و یک سنتوری مثلثی است.

ساختن این نمای ستوندار، دقیقا در نقطه مقابل نمای ستوندار کلیسای مدلین در سمت دیگر میدان، ابتکاری هوشمندانه برای ایجاد توازن و زیباسازی میدان کنکورد بوده است.