گراند پله یا قصر بزرگ همانند پتی پله و پل الکساندر سوم، برای نمایشگاه جهانی 1900 پاریس ساخته شد. این بنای نمایشگاهی که به خاطر سقف بزرگ و شیشه ای اش معروف است، یکی از شناخته شده ترین و پربازدیدترین ساختمان های شهر پاریس به شمار می آید.
یکی از دلایل محبوبیت گراند پَلِه، سبک معماری متفاوت آن است. بر خلاف اکثر ساختمان های پاریس، گراند پله ترکیبی است از سنگ، فولاد و شیشه که به بهترین شکل ممکن با هم ترکیب شده اند.
امروزه گراند پله به عنوان موزه علم، نمایشگاه های هنری و محلی برای برگزاری رویدادهای مهم مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه ساخت گراند پله
در سال 1900 میلادی، پاریس میزبان نمایشگاه جهانی بود که هر 11 سال برگزار می شد. بخاطر اهمیت این نمایشگاه، بلافاصله بعد از نمایشگاه جهانی 1889، آماده سازی برای این رویداد شروع و پروژه های زیادی ساخته شدند. پل الکساندر سوم، پتی پله و گراند پله از جمله این پروژه ها بودند.
بعد از موفقیت برج ایفل در نمایشگاه 1889، فرانسوی ها، اینبار نیز به دنبال یک بنای عظیم و باشکوه برای نمایشگاه جهانی 1900 بودند.
پس از بررسی بیش از 20 طرح ارائه شده توسط برترین معماران فرانسوی، نهایتا در 1894، هیات اجرایی تصمیم گرفتند تا خیابان شانزلیزه از طریق دو ساختمان با شکوه، یک پل مجلل و یک فضای مسطح بزرگ (گردشگاه) به هتل انولید متصل شود.
سپس نوبت به انتخاب معمار رسید و مسابقه طراحی برگزار شد. به علت کمبود وقت و حجم بالای کار، چندین معمار برای طراحی و ساخت گراند پله انتخاب شدند.
قسمت اصلی به Henri Deglane، بخش مرکزی به Albert Louvet و بخش پشتی به Albert Thomas واگذار شد. همچنین هماهنگی بین معماران و سرپرستی پروژه را به معمار Charles Girault سپردند.
لذا می توان گفت که گراند پله نه فقط از مصالح چندگانه (شیشه، فلز و سنگ)، بلکه توسط معماران مختلفی ساخته شده است. شاید دلیل خاص بودن آن نیز همین باشد.
در زمان ساخت گراند پله، ساختن بناهای اینچنینی از فولاد و شیشه، به تقلید از قصر کریستال لندن رو به افزایش بود. قبل از عصر روشنایی و استفاده از برق، این گونه بناها با سقف شیشه ای، محلی مناسب برای اجتماع جوامع صنعتی بودند.
ساخت گراند پله در 1897 میلادی شروع شد و در کمتر از سه سال به پایان رسید. در ابتدا، برای جبران استحکام کم زمین در اطراف رود سن، مجبور شدند 3400 تیر چوب بلوط در زمین پروژه کار بگذارند.
به علت محدودیت زمانی، انجام پروژه ساخت با جدیت تمام دنبال شد و در زمان اوج کار بیش از 1500 نفر به صورت همزمان مشغول به کار بودند. نهایتا این ساختمان با شکوه که ترکیبی بی نظیر از سنگ، آهن و شیشه است، در 1 می 1900 طی مراسم شایسته ای افتتاح شد.
برای ساخت گراند پله از حدود 8400 تُن فلز، 15 هزار متر مربع شیشه و 5 هزار متر مربع ورق گالوانیزه استفاده شده است. جالب است بدانید:
آهنی که در ساخت گراند پله استفاده شده است، بیشتر از آهنی است که در ساخت برج ایفل (8000 تُن) به کار رفته است!
پس از تخریب قصر کریستال لندن در آتش سوزی، امروزه گراند پله با طول حدود 240 متر، بزرگ ترین عمارت ساخته شده از فلز و شیشه در دنیاست.
بازسازی گراند پله
بعد از سقوط یکی از پنل های شیشه ای سقف در سال 1993، این بنا به مدت بیش از یک دهه برای بازسازی تعطیل شد. پس از بررسی های مهندسی فراوان، در سال 2000 نقشه بازسازی گراند پله تهیه شد.
در نوامبر همان سال (2000) گراند پله در لیست آثار ملی فرانسه به ثبت رسید و هزینه های لازم برای بازسازی به آن اختصاص داده شد.
این بازسازی ها شامل تعمیر چارچوب فلزی، تعویض شیشه ها، و تعمیر و بازسازی سقف بودند. به علاوه، بعضی از آثار هنری مثل مجسمه های ارابه های چهار اسبه که در بالای سقف قرار داردند، ترمیم و تمیز شدند.
همچنین موزاییک کاری های نمای خارجی نیز به طور کامل مرمت و بازسازی شدند. بعد از اتمام بازسازی، ابتدا قسمتی از گراند پله در سال 2004 و سپس بقیه قسمت ها در سال 2008 بازگشایی شدند.
فضای داخلی گراند پله
به مدت بیش از 100 سال، گراند پله یک فضای نمایشگاهی عمومی بوده و رویدادهای بزرگ و متنوعی را میزبانی کرده است.
امروزه گراند پله از سه فضا با ورودی های مجزا تشکیل شده است:
1- موزه علم (Palais de la Decouverte) که ورودی اش در خیابان Franklin Roosevelt است.
2- یک فضای نمایشگاهی (Galeries National du Grand Palais) که ورودی اش در میدان Clemenceau است و در آن نمایشگاه های مختلف هنری برگزار می شود.
3- و صحن اصلی آن (Nef du Grand Palais) که محل برگزاری رویدادهای مختلف است و درب ورودی آن در خیابان Winston Churchill و روبروی پتی پله است.
تزئینات نمای خارجی گراند پله
در عین حال که گراند پله یک فضای نمایشگاهی است، عموما به خاطر نمای بیرونی با شکوهش شناخته می شود. نمای آن با تعداد زیادی مجسمه، قاب های تزئینی و موزاییک کاری های زیبا که توسط بیش از 40 معمار و هنرمند معاصر ساخته شده اند، تزئین شده است.
اگرچه نمای گراند پله به سبک کلاسیک ساخته شده است، بیشتر مجسمه هایش در سبک باروک ساخته شده اند. احتمالا مهم ترین این مجسمه ها، 2 مجسمه ارابه های چهاراسبه است که در بالای دو سمت نمای اصلی دیده می شود.
این مجسمه ها به افتخار سازنده شان آقای Georg Recipon به “ارابه های چهاراسبه قِسپیون” معروف اند. اگر چه وزن این دو مجسمه بیش از 12 تُن است، ولی طوری ساخته شده اند که به بیننده القا می کنند نیروی جاذبه وجود ندارد و اسب ها در فضا در حال دویدن هستند.
به اعتقاد بسیاری، این مجسمه ها که در ارتفاع 30 متری نصب شده اند، گل سرسبد مجسمه ها و تزئینات نمای خارجی گراند پله هستند.
از دیگر قسمت های نما می توان به موزاییک کاری پشت ستون ها اشاره کرد. این موزاییک کاری زیبا که 73 متر طول دارد توسط نقاش Louis Edouard Fournier ساخته شده، مهمترین دوره های تاریخ هنر را به تصویر کشیده اند.
همچنین در بالای درب ورودی در ساختمان فرانکلین روزولت، یک کتیبه قرار دارد که با افتخار ماموریت و هدف از ساخت گراند پله را بیان می کند:
این بنا توسط جمهوری (فرانسه) به شکوه هنر فرانسه اختصاص داده شده است.
رویدادهای برگزار شده در گراند پله
صحن اصلی گراند پله از زمان افتتاح تا کنون محل برگزاری رویدادهای مختلفی بوده است. از سال 1901 تا 1957 هر ساله مسابقات اسب سواری در آن برگزار می شد.
همچنین نمایشگاه های دیگر مرتبط با اتومبیل، هوانوردی، فشن و لوازم خانگی نیز در آن برگزار شده است.
در طول جنگ جهانی اول به عنوان یک بیمارستان نظامی از آن استفاده می کردند. در زمان اشغال پاریس در جنگ جهانی دوم، گراند پله انبار کامیون نازی ها بود و دو بار نمایشگاهی برای تبلیغات نازی ها در آن برگزار شد.
در جریان آزاد سازی پاریس در سال 1944، دفتر اصلی نیروهای مقاومت شد. در سال 2010، گراند پله میزبان مسابقات جهانی شمشیر بازی بود.
در سال 2017، دوچرخه سواران شرکت کننده در تور دو فرانس، از داخل گراند پله رکاب زدند و وارد خیابان شانزلیزه شدند. همچنین قرار است در بازی های المپیک 2024 پاریس، گراند پله میزبان مسابقات تکواندو و شمشیر بازی باشد.
